«ارتباط» واژه دیگری که برای روشن شدن تعریف تکنولوژی آموزشی نیاز به بررسی دارد «ارتباط» است. ارتباط از نظر لغوی به معنی انتقال، سرایت و انتشار است. ریشه ی آن واژه ی لاتینی COMMUNIS است که آن را تفاهیم و اشتراک فکر هم ترجمه کرده اند.
در علوم ارتباطات کلمه ی ارتباط مفاهیمی گوناگون نظیر انتقال و انتشار آگاهی و اندیشه ها ،‌ایجاد پیوستگی اجتماعی و اشتراک فکری و همکاری عمومی را در بر می گیرد.
همه ای ارتباطهایی که صورت می گیرد فرایند هستند یعنی فعالیتی که در یک محیط متغیر به طور دائم در جریان است و ارتباط ها هنگامی برقرار شده اند که پیام از فرستنده به گیرنده ی پیام منتقل شده است.
پس ما می توانیم ارتباط را به فرایند انتقال پیام از فرستند به گیرنده پیام به شرط اینکه ذهنیات مورد نظر فرستند به گیرنده انتقال یابد یا بالعکس تعریف کنیم. اگر هر موقعیت آموزشی را یک موقعیت ارتباطی بدانیم فرستنده پیام گاهی طراح آموزشی است و گاه معلم ، دانش آموزشی را یک موقعیت ارتباطی بدانیم فرستنده پیام گاهی طراح آموزشی است و گاه معلم.
دانش آموز گیرنده پیام است . هنگامی می گوئیم ارتباط برقرار شده است که ذهنیات مورد نظر طراح آموزش یا معلم به گیرنده پیام یا دانش آموز منتقل شده باشد و ذهنیات مورد نظر دانش آموز به معلم منتقل شده باشد. با سنجش عملکرد دانش آموز متوجه می شویم که آیا ارتباط برقرار شده است یا خیر.
گفتیم که در تکنولوژی آموزشی ماهر موقعیت آموزشی را یک موقعیت ارتباطی می دانیم و برای اینکه ارتباط برقرار شود یا فرآیند آموزش و یادگیری به نحو مطلوب به نتیجه برسد ما باید اجزایی را که در فرایند ارتباط دخالت دارند شناسایی کنیم. به همین دلیل ما به توضیح مدل های مختلف ارتباطی و اجزاء آنها می پردازیم و سعی می کنیم هر مدل ارتباطی و اجزاء آن را با مدل ارتباطی موجود در یک ارتباط آموزشی را در بر گیرد. سپس آن مدل را به عنوان مدل منظم آموزشی درنظر می گیریم و به توضیح اجزاء آن می پردازیم.
«مدل های ارتباطی و اجزاء آنها»
گفتیم که ارتباط یک فرایند است. در این فرایند با فعالیت در حال جریان در یک محیط متغیر، اجزاء مختلفی دخالت دارند. برای شناخت بیشتر فرایند ارتباط، دانشمندان از قدم الایام به تجزیه موقعیتهای ارتباطی به عوامل یا اجزاء تشکیل دهنده ی آن پرداخته اند. اولین کسی که ارتباط را به صورت یک مدل ارائه داد ارسطو بود. ارسطو هر ارتباطی را دارای سه جزء می دانست. گوینده ، گفتار و مخاطب . باید توجه داشت که ارسطو برای ایجاد یا برقراری ارتباط وجود هر سه جزء را لازم می دانست. ارسطو در مدل خود فقط به ارتباطهای رودر رو به صورت گفتاری توجه داشت.
یکی دیگر از مدل های ارتباطی مدل شانون و ویور است. شانون و ویور که هر دو از کارمندان شرکت بل بودند این مدل را برای توجیه برقراری ارتباط فیزیکی ارائه دادند.

این مدل خطی است (شکل 2-1 صفحه ) و در بسیاری از علوم مخصوصاً در رشته علوم رفتاری این مدل را برای تعیین موقعیتهای ارتباطی درون گروهی به کار می برند.
در این مدل پیام منبع اطلاعاتی از طریق فرستند رمزگذاری تبدیل به علائم می شود.
این علائم از طریق حامل به گیرنده پیام می رسد. گیرنده پیام علائم دریافت شده را رمز خوانی کرده و به صورت اصل پیام در می آورد و در اختیار مقصد قرار می دهد. اجزاء این مدل بینش از مدل ارسطو است. عنصری که در مدل ارسطو به عنوان گیرنده مورد توجه قرار می گرفت در اینجا منبع اطلاعاتی و فرستند است. عنصر مخاطب در مدل ارسطو،‌در این مدل گیرنده و مقصد هر دو را در بر می گیرد. حامل ارتباطی در مدل ارسوط مورد توجه قرار نگرفته است.
اگر بخواهیم اجزاء یک موقعیت ارتباطی در کلاس درس را به کمک این مدل تحلیل کنیم چنین می شود:  

منبع اطلاعاتی: افراد متخصص منابعی که کتب درسی بر اساس آنها تهیه می شود که عبارتند از کتب تخصصی،‌دائرة المعارفها.
پیام : مطالبی که به صورت نوشته یا تصویر بر روی صفحات کتب درسی نقش بسته است فرستنده: کارشناسان دفتر تحقیقات و برنامه ریزی درسی.
رمز گذاری : رمزگذاری های فرستنده پیام است که با استفاده از منابع مطالب کتاب را در قالب کلام، طرح و تصویر می گذارد.
حامل : حامل پیام، کتاب درسی، معلم ،‌تابلو سیاه و ... است.
گیرنده پیام : ‌دانش آموز
رمز خوان‌: همان گیرنده پیام است که پیام کتاب را با ذهنیات خود منطبق کرده و آنها را درک می کند.
پیام : نوشته ها و تصاویر چاپ شده بر روی کتاب که در اختیار دانش آموز قرار می گیرد.
مقصد : ‌دانش آموزان یا گیرندگان پیام.
در مقایسه با مدل ارسطو در این مدل به عناصر بیشتری توجه شده است.
مدل ارائه شده توسط هارولدلسول مدلی است که اجزاء آن در موقعیتهای آموزشی بیشتر قابل مشاهده است. این مدل عناصر یک موقعیت ارتباطی را به کمک کلمات سؤالی شناسایی می کند. مدل لسول دارای پنج عنصر به شرح زیر می باشد.
1. چه کسی (گوینده ی پیام :‌نویسنده، سخنران ،‌کارگردان فیلم)
2. چه می گوید (پیام :‌ نوشته، گفتار، نماها و موسیقی زمینه و صدا)
3. از چه راهی (حامل ارتباطی :‌کتاب، امواج هوا،‌فیلم)
4. به چه کسی (مخاطب :‌خوانندگان ، شنوندگان ، بینندگان فیلم)
5. با چه تأثیری (اثر پیام برگیرنده: بسته به محتوای پیام تأثیر بر گیرندگان متفاوت است) در این مدل ارتباطی جایی برای هدف از ارتباط در نظر گرفته نشده است.
لسول خود چنین می پندارد که در عنصر شماره پنج یعنی با چه تأثیری هدف در نظر گرفته شده است در صورتی که نمی تواند چنین باشد. ما ابتدا پیام را نمی فرستیم و بعد هدف را تعیین کنیم هدف باید در ابتدا انتخاب شود و همه عناصر برای رسیدن به هدف به کار گرفته شوند.
عنصر شماره پنج تعیین می کند که آیا به هدف رسیده ایم یا نه و خود نمی تواند هدف باشد. مدل ارائه شده ی دیگر مدل ویبلر شرام است. شرام با استفاده از مدل شانون و ویور مدلی بوجود آورد برای ارتباطهای دو جانبه، او رمزخوانی و رمز گذاری را فعالیتهایی می داند که به وسیله فرستنده و گیرنده پیام به طور همزمان انجام می گیرد.
مدل دیگری توسط ..... به عنوان مدل ایندیانا معرفی شده است ارتباط را به شکل دایره معرفی می کند. در این مدل اجزاء بدین صورت معرفی می شوند:
- هدفها ، - مخاطب ، - محتوا ، - سازمان ، - وسیله ، - ارائه ، - ارزشیابی این مدل از شیوه ی سیستمها و روانشناسی تربیتی بهره می گیرد و به اصول سازماندهی نیز توجه دارد. نکته مهم در رابطه با هدفها در این مدل این است که هدفها باید عینی و قابل اندازه گیری باشند. زیرا ارزشیابی از هدفهای کلی و مبهم مشکل است، افراد مختلف تفسیرهای گوناگونی از آنها خواهد داشت، و هر کدام رسیدن به هدف را به گونه ای متفاوت با دیگران امتحان خواهد کرد.
بر اساس این مدل مخاطب یا گیرنده ی پیام را باید به دقت شناخت. تواناییها و دانسته های او را سنجید و مناسب با آنها برای او برنامه ریزی کرد. فضای یادگیری، تعداد یادگیرندگان و زمان یادگیری باید با توجه به یادگیرندگان و نیازهای آنها سازماندهی شود.
وسیله ی مناسب برای برقراری ارتباط باید با توجه به هدفها و پیام گیران انتخاب شود. ر این مدل موقعیت آموزشی یک موقعیت ارتباطی است که با دید سیستمتیک به آن می نگرند.
 

اگر به این مدل شکل (3-1) به عنوان یک مدل ارتباطی بنگریم که باید در آن به کلیه اجزاء توجه شود در این مدل فرستنده ی پیام دقیقاً مشخص نشده است. به نظر می رسد فرستند پیام و تعیین کننده هدفها همان طراح موقعیت آموزشی باشد. با وجود این مدل ایندیانا بهترین مدلی است که در موقعیتهای ارتباطی آموزشی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. البته در طرح اصلی مدل تصویر یک دختر و پسر در وسط طرح دیده می شود که دلیل مرکز توجه بودن یادگیرندگان در این مدل است.
در حیطه کار تکنولوژی آموزشی ما، هر موقعیت آموزشی را یک موقعیت ارتباطی می دانیم و سعی می کنیم که کلیه اجزاء آن را شناسایی کنیم و عواملی را که ممکن است بر اجزاء اثر داشته باشند در نظر می گیریم. سپس برای رسیدن به هدفهای آموزشی مان با در نظر گرفتن اجزاء و فرایندهای طرحی سیستمتیک تهیه می کنیم.
این طرح را اجرا می کنیم و سپس از آن ارزشیابی به عمل می آوریم. نتیجه ارزشیابی مان را که مقایسه عملکرد یادگیرندگان با عملکرد معیار یا هدفهاست در موقعیتهای جعد به کار می گیریم.